Odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w organizacji spoczywa na pracodawcy. Wymogi w tym zakresie szczegółowo określa Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy.
Znaczenie bezpieczeństwa pracy w świetle przepisów prawa i zdrowia pracowników
Zgodnie z treścią Ustawy Kodeks Pracy, pracodawca jest zobowiązany do ochrony zdrowia pracowników oraz zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Oznacza to przede wszystkim:
- właściwą organizację pracy,
- zapewnianie przestrzegania w zakładzie pracy obowiązujących przepisów i zasad z zakresu BHP,
- reagowanie na potrzeby w zakresie BHP i dostosowywanie środków służących doskonaleniu istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, z uwzględnieniem zmieniających się warunków wykonywania pracy,
- zapewnianie rozwoju spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym,
- uwzględnianie w ramach podejmowanych działań profilaktycznych ochrony zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących piersią oraz pracowników niepełnosprawnych,
- wykonywanie nakazów, zarządzeń i zaleceń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy, w tym społecznego inspektora pracy.
Na pracodawcę, który nie dopełnił spoczywających na nim obowiązków i zbagatelizował zasady BHP w zakładzie pracy, może zostać nałożona kara grzywny w wysokości od 1000 do 30000 złotych. W sytuacji narażenia pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, pracodawca podlega z kolei karze pozbawienia wolności do lat 3.
Rola koordynatora BHP w organizacji
Koordynator BHP to specjalista odpowiedzialny za budowanie kultury bezpieczeństwa w organizacji. O konieczności powołania osoby na to stanowisko informuje artykuł 208 Ustawy Kodeks pracy. Na jego mocy, w sytuacji gdy w tym samym miejscu pracę wykonują pracownicy podlegający różnym pracodawcom, pracodawcy ci mają obowiązek:
- współpracowania ze sobą,
- ustalenia zasad współdziałania z uwzględnieniem sposobów postępowania w obliczu zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników
- informowania zarówno siebie nawzajem, jak i wszystkich pracowników, o działaniach w zakresie zapobiegania zagrożeniom zawodowym występującym podczas wykonywanych przez nich prac,
a także wyznaczenia koordynatora, który sprawuje nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu. Obowiązujące przepisy nie precyzują jednak kryteriów, jakie powinna spełniać osoba wykonująca obowiązki koordynatora BHP. W efekcie zarówno o stawianych wobec tego specjalisty wymaganiach, jak i jego uprawnieniach i zakresie obowiązków wspólnie decydują powołujący go pracodawcy.
Kluczowe obowiązki koordynatora BHP
Osoba pełniąca funkcję koordynatora BHP powinna doskonale znać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, a także być zdolna do znajdowania rozwiązań w wypadku kolizji w zakresie przepisów BHP pomiędzy różnymi pracodawcami. Jest ona zobowiązana do ścisłej współpracy z osobami kierującymi pracownikami, jak również służbami BHP poszczególnych pracodawców. Do kluczowych obowiązków koordynatora BHP należą:
- sprawowanie nadzoru BHP nad wszystkimi pracownikami wykonującymi pracę w określonym miejscu,
- udział w ustalaniu zakresu i kolejności prac,
- wnoszenie uwag dotyczących zakresu i kolejności prac,
- definiowanie zagrożeń, jakie mogą być spowodowane różnymi rodzajami prac wykonywanych w danym miejscu przez różne podmioty,
- wskazywanie środków zapobiegawczych, umożliwiających eliminację lub zmniejszenie zagrożeń,
- informowanie kierowników stanowiących nadzór nad pracownikami o nieprawidłowościach w zakresie stosowania się do przepisów BHP i wcześniejszych ustaleń między pracodawcami.
W zależności od decyzji podjętej przez pracodawców, koordynator BHP może również odsuwać od pracy pracowników stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia zarówno własnego, jak i innych osób.
Korzyści z zatrudnienia koordynatora BHP
Koordynator BHP reaguje na uchybienia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy i proponuje rozwiązania pozwalające pogodzić prace wykonywane w tym samym miejscu i czasie przez różne organizacje. Umożliwia to zapewnienie odpowiednich warunków pracy i zapobiega zagrożeniom powstającym na styku działalności dwóch lub więcej zakładów.
Dlaczego małe i średnie firmy też powinny inwestować w BHP?
Inwestowanie w BHP pozwala małym i średnim firmom uzyskać wymierne korzyści ekonomiczne. Umożliwia bowiem skuteczne zapobieganie wypadkom przy pracy, mogącym powodować czasową nieobecność pracownika i wiążącym się z koniecznością szukania zastępstwa, a nawet ponownym przeprowadzaniem procesu rekrutacji, które generują dodatkowe koszty dla organizacji.